Wrażenia z użytkowania Atari 800XL po instalacji Rapidusa i Ultimate 1 MB.
Pod koniec lat 80tych byłem posiadaczem mojego pierwszego komputera, a mianowicie Atari 130XE. Niejednokrotnie widziałem na Warszawskiej Giełdzie Komputerowej przy stanowiskach gdzie nagrywano dyskietki, Atari 800XL wraz ze stacją Atari 1050 czy magnetofonem Atari 1010. Starsza linia Atari miała swój niepowtarzalny klimat, zawsze mi się bardzo podobała. Kilka lat temu udało mi się kupić w rozsądnej cenie wymarzaną 800tke w zestawie z magnetofonem, drukarką oraz stacją dyskietek. Zestaw bardzo spójny, zadbany a jednocześnie o designie tak świeżym jak w momencie wydania komputera. Uważałem że jest to najładniejszy komputer 8bitowy jaki wydała ludzkość. Niecały rok temu wpadła mi w ręce jeszcze jedna 800tka, którą odświeżyłem, “wybieliłem” i postanowiłem trochę rozbudować.
Atari 800 XL – elegancja w najczystszej formie!!!
Modernizacje które zaplanowałem ze względu na czysto estetyczne walory nie naruszały obudowy komputera, jedynie ingerowały w układy scalone płyty głównej. Zdecydowałem się na nie bardziej z ciekawości, niż realnej potrzeby. Myślę że 99% oprogramowania dostępnego na tą platformę spokojnie “uciągnie” niemodyfikowane Atari wyposażone w 64KB pamięci RAM. Jednak część programów czy gier lepiej sobie radzi z dostępnymi 128KB pamięci RAM. Przykładem mogą być programy kopiujące dyskietki, mając więcej dostępnej pamięci – mamy mniej “żonglerki” dyskietkami. Podobna sytuacja z rozbudowanymi tytułami w tym RPG (przykład Alternative Reality umieszczony w materiale video), czy innymi grami. Nowe tytuły wymagające więcej niż 128KB pamięci myślę że nie przekraczają ilości 20 gier.
Jednak jeśli ktoś chciałby rozszerzyć pamięć swojego Atari, wśród dostępnych rozwiązań, rozsądnym wyborem jest Ultimate 1 MB wydany przez Lotharka (twórca: Sebastian Bartkowicz (Candle’O’Sin)). Karta jest nie tylko wyposażona w dodatkową pamięć, ale również w kilka systemów, BASIC-ów, Sparta Dos oraz loader dla kartridżów SIDE 2. Samą dodatkową pamięć można udostępniać w kilku trybach w zależności od doraźnych potrzeb. Instalacja karty jest na tyle prosta, że poradziłem sobie z nią sam na podstawie dostępnych materiałów video w tym bardzo dobrze opracowanych i udostępnionych przez Larka na jego kanale YouTube.
Ultimate 1MB w całej okazałości.
Gorzej sprawa wyglądała przy instalacji karty turbo Rapidus (twórca: Michał ‘Pasiu’ Pasiecznik). Po jej zakupie miałem spory problem z uruchomieniem tego skomplikowanego “ustrojstwa”. Mało nie spaliłem karty, podłączając ją w nieprawidłowy sposób do zasilania. Na szczęście zadziałało zabezpieczenie umieszczone na karcie. Ostatecznie wysłałem komputer do Lotharka, który w profesjonalny sposób zainstalował kartę rozszerzeń. Dla samej karty z wyłączeniem wersji emulatora ZX Spectrum o nazwie “zxEmu” nie znalazłem dedykowanego oprogramowania. Posiadanie Rapidusa daje możliwość korzystania z ogromnej bazy oprogramowania ZXa z przyzwoitą prędkością. Istnieje również wersja pod standardowy procesor Atari, jednak prędkość symulacji pozostawia wiele do życzenia. Po testach z wieloma tytułami na Atari okazało się że karta lepiej lub gorzej współpracuje z nimi, a uzależnione jest to od sposobu pisania kodu źródłowego programu. Z częścią tytułów karta turbo nie współpracuje, inne przyspiesza tak znacząco że trudno je obsługiwać. Znalazłem jednak tytuły z którymi karta wchodzi w bardzo dobrą korelację, mimo że napisane były ponad 20 lat temu (patrz materiał video jak działa Alternative Reality). Być może w przyszłości kiedy ta karta będzie bardziej popularna, pojawią się tytuły dostępne tylko na nią. Sam 20 MHz procesor 65C816 z informacji do jakich miałem okazję dotrzeć, był rozważany dla 16bitowej wersji Atari ST ze względu na wsteczną kompatybilność i możliwość uruchomiania oprogramowania z 8bitowego Atari. Pojawienie się Motoroli serii 68000 zmieniło podejście Atari Corporation. Sam Rapidus ma bardzo intuicyjne sterowanie poprzez wywołanie menu karty. Mając ją zainstalowaną w Atari, możemy ją wyłączyć używając tylko oryginalnie montowanego procesora.
Karta procesorowa do Atari XE/XL, tylko czy to jeszcze Atari?
Podsumowując karty które mam zainstalowane w 8bitowym Atari to rozwiązania które bardziej rokują na przyszłość. Jeśli chcemy użytkować 99% oprogramowania napisanego dla “małego Atari”, spokojnie wystarczy niemodyfikowana maszyna. Bardzo ciekawym rozwiązaniem, którego nie mam jeszcze zainstalowanego w Atari, to możliwość wyświetlania obrazu jako sygnał RGB (Atari Sofia lub VBXE). Rozwiązanie to daje możliwość generowanie wysokiej jakości obrazu na współczesnych monitorach LCD. Oba rozwiązania wymagają jednak ingerencji w obudowę komputera. Zdecydowałbym się na takie rozwiązanie tylko w przypadku bardzo estetycznego wykonania takiej modyfikacji. Sam jednak takich umiejętności nie posiadam.
Czarna klawiatura, kremowa obudowa oraz polerowane aluminium – czy jest coś piękniejszego :)
Płyta główna Atari 800XL wraz z wykonanymi modyfikacjami.
Materiał video testujący zainstalowane modyfikacje na przykładowych tytułach gier.
Wykonanie zainstalowanych akcesoriów oraz system sterowania ocenianiem wysoko. Sama przydatność modyfikacji ze względu na dostępność oprogramowania wygląda już słabiej. Być może doczekamy się większej ilości oprogramowania wykorzystującej karty rozszerzeń.
